Zasilanie
kanału, zbiorniki wodne
Naturalnymi ciekami wodnymi zasilającymi w wodę Kanał Gliwicki są rzeki Kłodnica i Drama. Pierwotnie wody Kłodnicy wpadały do kanału w dwóch miejscach - część wody na wysokości basenu portowego nr 3 w Gliwicach (projektowany do przeładunku środków chemicznych), reszta poniżej śluzy w Łabędach..
Ze względu na znaczne zanieczyszczenie wód rzeki Kłodnicy, które mogło powodować zamulenie Kanału Gliwickiego, woda kierowana była do osadników, a następnie przez jaz i kanał przechodzący pod dnem Kłodnicy i obecną ul. Portową do otwartego kanału zasilającego. Jeszcze w latach sześćdziesiątych ubiegłego wieku jaz był remontowany, a osadniki czyszczone. Wydobywany osad był w zasadzie mułem węglowym dlatego też planowano uruchomienie małej brykieciarni. Pomysł nie został zrealizowany a jaz zachował się jako ruina. Nieco dalej zbudowany jest jaz na Kłodnicy, który piętrząc wody rzeki wpływa na poziom wody w porcie. Na prawym brzegu Kłodnicy znajduje się drugi, mniejszy jaz dający początek kanałowi zasilającemu port i umożliwiający regulację wielkości przepływu wody.
Ujście Kłodnicy do kanału poniżej śluzy zostało zamknięte gdy w 1963, na terenie dawnej kopalni piasku podsadzkowego, utworzono zbiornik Dzierżno Duże zbierający wody rzeki Kłodnicy i trzech mniejszych potoków. Powierznia zbiornika - 5,16 km2, pojemności - 94 mln m3. Ujście Kłodnicy do kanału może być otworzone w chwili zagrożenia powodziowego. Zdarzenie takie miało miejsce w 1997 roku
1 Jaz na Kłodnicy
2 Jaz kanału zasilającego
3 Jaz przy osadnikach
4 Osadniki
5 Kanał zasilający
6 Basen nr 3 (benzolowy)
Ilość wody Kłodnicy, biorąc pod uwagę straty w wyniku parowania, przesiąkania i śluzowania, nie była wystarczająca do zapewnienia odpowiedniego jej poziomu w Kanale Gliwickim.
W 1938 r powstał zbiornik wodny Dzierżno Małe o powierzchni 1,4 km2 i pojemności 10 mln m3 gromadzący wody rzeki Dramy.
7 Jaz walcowy
8 Kłodnica
9 Ujście Kłodnicy do kanału
10 Kanał Gliwicki
11 Śluza Łabędy
Przed dopływem Dramy do zbiornika zbudowano system jazów (patrz 13) umożliwiających dowolne kierowanie wód rzeki albo do Kanału Gliwickiego powyżej śluzy Dzierżno, albo przez zbiornik do kanału poniżej śluzy. Można też było zasilać oba odcinki jednocześnie. Aktualnie całość wód Dramy wpada przez Dzierżno Małe do kanału poniżej śluzy, a odcinek górny nie jest zasilany. Do dziś zachowały się jazy oraz budynek przepompowni w pobliżu Kanału Gliwickiego. Pompy sterowane pływakiem załączały się samoczynnie i zapobiegały podtapianiu okolicznych terenów przez wody pochodzące głównie z przesiąków kanału i zbiornika.
12 Ujście Dramy do Dzierżna Małego
13 Jaz na ujściu Dramy
14 Kanał zasilający sekcję 5 Kanału Gliwickiego (nieużywany)
15 Przepompownia
16 Jaz nr 5 - między kanałem i Dzierżnem Dużym
17 Fragment dawnego kanału jazowego
18 Przewał Kłodnicy - jaz
19 Kanał zasilający sekcję 4 Kanału Gliwickiego
20 Ujście wód z Dzierżna Małego - jaz
21 Ujcie Dramy do Kanału Gliickiego
22 Ujście Kłodnicy do Dzierżna Dużego
Nim zbudowano zbiornik Dzierżno Duże całość wód Kłodnicy wpadała do Kanału Gliwickiego, a jej nadmiar omijał śluzę Dzierżno przez podwójną kaskadę. W tym miejscu jest obecnie jaz - Przewał Kłodnicy. Do dziś zachowała sie część tego obejścia wraz z wodą (17), a dalej jako suche koryto. Widoczny jest też zarys starszego koryta Kłodnicy jeszcze z przed budowy kanału, z zachowanymi fragmentami istniejącego tam kiedyś młyna wodnego. który na dawnych mapach występuje jako Młyn Amandy.
Aktualnie Kłodnica przepływa przez Dzierżno Duże, wpada do kanału poniżej śluzy, a za Pławniowicami wróca do własnego koryta przez Jaz Pławniowice.
Text and photo copyright (c) 2006 by Janusz Niemczuk except where clearly indicated. Zalecana rozdzielczość - 1024 x 768.
Aktualizacja: maj 2013
e-mail: kanal.gliwicki@gmail.com
