KANAŁ KŁODNICKI
 |
 |
 |
Planowana
droga wielkiej żeglugi do Gliwic - gospodarcza konieczność.
Kanał Kłodnicki z jego ograniczonymi wymiarami i wieloma śluzami nie wytrzymuje konkurencji z koleją żelazną. Pod presją tej konkurencji w ostatnich dziesięcioleciach sukcesywnie przygotowywano główne drogi wodne do ruchu barek, których zdolność transportowa wielokrotnie przewyższa możliwości barek pływających po Kanale Kłodnickim. Również Odra aż do Koźla, została ostatecznie w roku 1917 rozbudowana do rozmiarów pozwalających na poruszanie się jednostek o długości 65 m i szerokości 8 m, które przy zanurzeniu 1,40 m załadowują 500 t ładunku, a więc około 3,5 krotność barki z Kanału Kłodnickiego. W najbliższej przyszłości na głównych drogach wodnych Niemiec, jak również na Odrze do Koźla, przewiduje się wprowadzenie tzw. barki 1000-tonowej, t.j. barki, która przy 2 m zanurzenia może załadować 1000 t ładunku, a przy 1,40 m zanurzenia - 620 t. Koźle jest najbliższym dostępnym portem dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, drugiego co do wielkości obszaru eksportowego na kontynencie europejskim. Jednak Koźle położone jest 45 km od Gliwic, od Królewskiej Huty, środka górnośląskiego obszaru gospodarczego, o 70 km. Przez dowożenie towarów koleją na tym długim odcinku transport wodny znacznie drożeje.
Kanał Kłodnicki z jego ograniczonymi wymiarami i wieloma śluzami nie wytrzymuje konkurencji z koleją żelazną. Pod presją tej konkurencji w ostatnich dziesięcioleciach sukcesywnie przygotowywano główne drogi wodne do ruchu barek, których zdolność transportowa wielokrotnie przewyższa możliwości barek pływających po Kanale Kłodnickim. Również Odra aż do Koźla, została ostatecznie w roku 1917 rozbudowana do rozmiarów pozwalających na poruszanie się jednostek o długości 65 m i szerokości 8 m, które przy zanurzeniu 1,40 m załadowują 500 t ładunku, a więc około 3,5 krotność barki z Kanału Kłodnickiego. W najbliższej przyszłości na głównych drogach wodnych Niemiec, jak również na Odrze do Koźla, przewiduje się wprowadzenie tzw. barki 1000-tonowej, t.j. barki, która przy 2 m zanurzenia może załadować 1000 t ładunku, a przy 1,40 m zanurzenia - 620 t. Koźle jest najbliższym dostępnym portem dla Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, drugiego co do wielkości obszaru eksportowego na kontynencie europejskim. Jednak Koźle położone jest 45 km od Gliwic, od Królewskiej Huty, środka górnośląskiego obszaru gospodarczego, o 70 km. Przez dowożenie towarów koleją na tym długim odcinku transport wodny znacznie drożeje.
Plany.
Od dawna planowane jest doprowadzenie drogi wielkiej żeglugi bliżej okręgu przemysłowego. Planów tych nie zrealizowano jeszcze głównie dlatego, że brak jest wody niezbędnej dla tej drogi wodnej. Pod uwagę może być brany tylko przebieg wzdłuż Kłodnicy z końcowym portem w Gliwicach. Według projektu z 1918 roku początkowy odcinek kanału do Gliwic przewidziany był jako dostępowy do, biegnącego na prawym brzegu Odry, kanału od Koźla do Bogumina (Kanał Odra-Dunaj). W okolicy Rudzińca dolny punkt kanału do Gliwic odpowiadał poziomowi kanału do Bogumina zasilanego w wodę powyżej Raciborza. Podnoszenie do punktu szczytowego ku Gliwicom ma odbywać się przy użyciu podnośni z możliwością podnoszenia wynoszącą 29 m, a opuszczaniu z tego punktu do portu w Koźlu mają służyć trzy śluzy. Koszty drogi wielkiej żeglugi Koźle-Gliwice z portem w Gliwicach mają wynieść około 50 milionów marek w złocie
Od dawna planowane jest doprowadzenie drogi wielkiej żeglugi bliżej okręgu przemysłowego. Planów tych nie zrealizowano jeszcze głównie dlatego, że brak jest wody niezbędnej dla tej drogi wodnej. Pod uwagę może być brany tylko przebieg wzdłuż Kłodnicy z końcowym portem w Gliwicach. Według projektu z 1918 roku początkowy odcinek kanału do Gliwic przewidziany był jako dostępowy do, biegnącego na prawym brzegu Odry, kanału od Koźla do Bogumina (Kanał Odra-Dunaj). W okolicy Rudzińca dolny punkt kanału do Gliwic odpowiadał poziomowi kanału do Bogumina zasilanego w wodę powyżej Raciborza. Podnoszenie do punktu szczytowego ku Gliwicom ma odbywać się przy użyciu podnośni z możliwością podnoszenia wynoszącą 29 m, a opuszczaniu z tego punktu do portu w Koźlu mają służyć trzy śluzy. Koszty drogi wielkiej żeglugi Koźle-Gliwice z portem w Gliwicach mają wynieść około 50 milionów marek w złocie
Promenada
nad Kanałem Kłodnickim
(widok ku śluzie 16, Przyszówka)
(widok ku śluzie 16, Przyszówka)
[ od
autora:
kanał do Gliwic i kanał do Bogumina na pewnym odcinku, mniej więcej do Rudzińca, miały mieć wspólne koryto. Różnicę poziomów między Koźlem (168,80 npm) a Rudzińcem (190,38 npm) wynoszącą 21,58 m miały pokonywać trzy śluzy. Tam następowało rozgałęzienie tego fragmentu drogi wodnej. Barki mogły płynąć kanałem Odra - Dunaj lub do Gliwic. Zasilanie wspólnego odcinka kanału mialo odbywać się z kanału Odra - Dunaj, który z kolei zasilany miał być powyżej Raciborza). Różnica poziomów wody między Rudzińcem (190,38 npm) a planowanym portem w Gliwicach (219,65 mnp) wynosiła 29,27 m i zamierzano ją pokonać za pomocą jednej podnośni. Jeśli przeanalizujemy wielkości istniejących wówczas w Europie podnośni takich jak w Anderton, Henrichenburgu czy na Kanale Centralnym w Belgii, trzeba stwierdzić, że było to bardzo śmiałe zamierzenie. Zachowane dokumenty wskazują, że główny port Gliwice miał powstać między Gliwicami a Sośnicą, na miejscu dużej pochylni byłego kanału Sztolniowego czyli w pobliżu istniejącej obecnie w tym miejscu ciepłowni.]
kanał do Gliwic i kanał do Bogumina na pewnym odcinku, mniej więcej do Rudzińca, miały mieć wspólne koryto. Różnicę poziomów między Koźlem (168,80 npm) a Rudzińcem (190,38 npm) wynoszącą 21,58 m miały pokonywać trzy śluzy. Tam następowało rozgałęzienie tego fragmentu drogi wodnej. Barki mogły płynąć kanałem Odra - Dunaj lub do Gliwic. Zasilanie wspólnego odcinka kanału mialo odbywać się z kanału Odra - Dunaj, który z kolei zasilany miał być powyżej Raciborza). Różnica poziomów wody między Rudzińcem (190,38 npm) a planowanym portem w Gliwicach (219,65 mnp) wynosiła 29,27 m i zamierzano ją pokonać za pomocą jednej podnośni. Jeśli przeanalizujemy wielkości istniejących wówczas w Europie podnośni takich jak w Anderton, Henrichenburgu czy na Kanale Centralnym w Belgii, trzeba stwierdzić, że było to bardzo śmiałe zamierzenie. Zachowane dokumenty wskazują, że główny port Gliwice miał powstać między Gliwicami a Sośnicą, na miejscu dużej pochylni byłego kanału Sztolniowego czyli w pobliżu istniejącej obecnie w tym miejscu ciepłowni.]
Przeładunek w
porcie Gliwice.
W odległości około 8 km od portu Gliwice, położonego między Gliwicami a Sośnicą będą się znajdować następujące kopalnie: Ludwigsglück, kons. Concordia, Królowa Luiza, Guido, Delbrück, Sośnica, Oehringen, Gleiwitzer Consolidierte. Kopalnie te osiągają już dziś wydobycie ponad 5 000 000 t rocznie. W przeciągu 15-20 lat należy liczyć się z podwojeniem wydobycia. Wspomniane kopalnie będą mogły dowozić znaczną część swego wydobycia do portu w Gliwicach prywatnymi bocznicami dostawczymi, nie korzystając z Kolei Rzeszy. Dzięki temu transport górnośląskiego węgla do Berlina i Szczecina potaniałby o ponad 30% w stosunku do kosztów obecnego przeładunku w Koźlu. Prócz węgla w dół kanału transportowane będš również cynk, surówka i wyroby z żelaza, a w górę kanału przede wszystkim ruda przewożona prosto ze Szczecina do wielkich pieców, które mają być wybudowane w bezpośrednim sąsiedztwie kanału, poza tym również złom, wapień oraz inne topniki niezbędne dla hutnictwa wielkopiecowego. W każdym razie w ciągu kilku najbliższych lat przeładunek w porcie Gliwice z pewnością przekroczy najwyższy roczny przeładunek w porcie Koźle, wynoszący 3 miliony ton w dół i 1 milion ton w górę. Gliwice zajmą dzięki temu pierwsze miejsce wśród portów śródlądowych Europy wschodniej.
W odległości około 8 km od portu Gliwice, położonego między Gliwicami a Sośnicą będą się znajdować następujące kopalnie: Ludwigsglück, kons. Concordia, Królowa Luiza, Guido, Delbrück, Sośnica, Oehringen, Gleiwitzer Consolidierte. Kopalnie te osiągają już dziś wydobycie ponad 5 000 000 t rocznie. W przeciągu 15-20 lat należy liczyć się z podwojeniem wydobycia. Wspomniane kopalnie będą mogły dowozić znaczną część swego wydobycia do portu w Gliwicach prywatnymi bocznicami dostawczymi, nie korzystając z Kolei Rzeszy. Dzięki temu transport górnośląskiego węgla do Berlina i Szczecina potaniałby o ponad 30% w stosunku do kosztów obecnego przeładunku w Koźlu. Prócz węgla w dół kanału transportowane będš również cynk, surówka i wyroby z żelaza, a w górę kanału przede wszystkim ruda przewożona prosto ze Szczecina do wielkich pieców, które mają być wybudowane w bezpośrednim sąsiedztwie kanału, poza tym również złom, wapień oraz inne topniki niezbędne dla hutnictwa wielkopiecowego. W każdym razie w ciągu kilku najbliższych lat przeładunek w porcie Gliwice z pewnością przekroczy najwyższy roczny przeładunek w porcie Koźle, wynoszący 3 miliony ton w dół i 1 milion ton w górę. Gliwice zajmą dzięki temu pierwsze miejsce wśród portów śródlądowych Europy wschodniej.
Przedłużenie
do Gliwic i dalej.
Przedłużenie drogi wielkiej żeglugi przez Gliwice i dalej możliwe jest wyłącznie wzdłuż linii Bytomki. Przy przedłużeniu kanału do Zabrza należałoby również pokonać różnicę wysokości wynoszącą 16 m przy pomocy podnośni; poza tym leżąca na północ od portu Gliwice stacja rozrządowa musiałaby zostać połączona z portem przez co najmniej 10 leżących obok siebie torów. Podnośnia i konstrukcje współpracujące będą wymagały bardzo wysokich nakładów; dlatego należy przeprowadzić pogłębione badania, czy przedłużenie kanału poza Gliwice jest z gospodarczego punktu widzenia godne uwagi.
Przedłużenie drogi wielkiej żeglugi przez Gliwice i dalej możliwe jest wyłącznie wzdłuż linii Bytomki. Przy przedłużeniu kanału do Zabrza należałoby również pokonać różnicę wysokości wynoszącą 16 m przy pomocy podnośni; poza tym leżąca na północ od portu Gliwice stacja rozrządowa musiałaby zostać połączona z portem przez co najmniej 10 leżących obok siebie torów. Podnośnia i konstrukcje współpracujące będą wymagały bardzo wysokich nakładów; dlatego należy przeprowadzić pogłębione badania, czy przedłużenie kanału poza Gliwice jest z gospodarczego punktu widzenia godne uwagi.
Kopalnie - 1913 r
Perspektywy
realizacji.
Koniecznym wstępnym warunkiem realizacji drogi dla wielkiej żeglugi jest zaopatrzenie w wodę zasilającą bądź to przez połšczenie z kanałem Odra-Dunaj według projektu z 1918 roku, bądź też przez budowę zapór w dolinie Kłodnicy. Jeśli zabezpieczone będzie zasilanie wodą, to po wyjaśnieniu ogólnej sytuacji politycznej i gospodarczej będzie można przystąpić do realizacji szlaku żeglugowego z portem w Gliwicach. Wcześniej jednak należy zapewnić odpowiednią głębokość wody na Odrze poniżej Wrocławia przez zaporę w Otmuchowie oraz inne działania zorientowane na rozbudowę.
Koniecznym wstępnym warunkiem realizacji drogi dla wielkiej żeglugi jest zaopatrzenie w wodę zasilającą bądź to przez połšczenie z kanałem Odra-Dunaj według projektu z 1918 roku, bądź też przez budowę zapór w dolinie Kłodnicy. Jeśli zabezpieczone będzie zasilanie wodą, to po wyjaśnieniu ogólnej sytuacji politycznej i gospodarczej będzie można przystąpić do realizacji szlaku żeglugowego z portem w Gliwicach. Wcześniej jednak należy zapewnić odpowiednią głębokość wody na Odrze poniżej Wrocławia przez zaporę w Otmuchowie oraz inne działania zorientowane na rozbudowę.
Kanał Kłodnicki (widok
na śluzę 17, Szobiszowice)
Oryginalny
tekst
znajduje się w zbiorach biblioteki Stowarzyszenia
"Gliwickie Metamorfozy"
Opracowano na podstawie
tłumaczenia Borysa Cymbrowskiego,
któremu autor dziękuje za bezinteresowność i poświęcony czas
