K A N A Ł   W E I S S H U H N A
... ZOSTAŁ ZBUDOWANY I ODDANY DO EKSPLATACJI W ROKU 1891, BYŁ EKSPLOATOWANY DO 1966. ZACHOWANY W ZNAKOMITYM STANIE JEST ZABYTKOWYM OBIEKTEM HYDROTECHNICZNYM WYSOKIEJ KLASY I NIEWĄTPLIWĄ ATRAKCJĄ TURYSTYCZNĄ
Od Hradca nad Morawicą ( 6 km od Opawy ) do zapory wodnej w Krużberku rozciąga się najpiękniejszy odcinek rzeki Morawicy wijącej się w tym miejscu licznymi meandrami. To miejsce bogate w zamki i pałace jest częścią Parku Naturalnego Morawicy. W pobliżu niewielkiej miejscowości Żimrowice, ukryty w lesie, znajduje się niezwykły kanał nazwany imieniem jego pomysłodawcy i budowniczego.
WODA - ŹRÓDŁO ENERGII I ŚRODEK TRANSPORTU
Poczynając od roku 1862 działalność Karola Weisshuhna, jako przedsiębiorcy, związana była z przemysłem drzewnym i jego przeróbką. Budując róznego rodzaju drewniane i stalowe konstrukcje wykorzystywał siłę płynącej wody do napędu tartacznych pił i papierniczych młynów. Czasami ukształtowanie terenu  zmuszało do budowy tuneli, tak jak było to w  Dolinie Anny (Dolina Annina) w pobliżu Podhradi. Schodząc po stromej drabinie możemy znaleźć się nad Morawicą u włotu tunelu.
Prócz tego woda została wykorzystana do napędu turbin hydrogeneratorów elektrowni wodnej. Produkowana energia elektryczna służyła do zasilania papierni oraz pobliskiej Opawy. Szkic kanału sporządzony przez Wiesshuhna okazał się niewystarczający do uzyskania zgody na budowę dlatego też zlecił wykonanie projektu dwóm wyspecjalizowanym biurom w Wiedniu. Trasę kanału wytyczono i pomiary wykonano w 1889 roku, a po uzyskaniu zgody budowę rozpoczęto 24.5.1890. Z uwagi na trudne warunki terenowe, konieczność pokonania znacznych wzniesień i wąwozów, było to przedsięwziecie śmiałe i technicznie skomplikowane. W sierpniu 1890 r  pod Kozim Grzbietem ukończono budowę tunelu jednak powódź spowodowała jego zamulenie i uszkodzenie części już zbudowanego kanału. Budowę kanału zakończono w maju 1891. Do 1966 był on w pełni ekploatowany, spławiano nim drzewo, a od 1966 jego wody napędzają turbinę w istniejącej do dziś elektrowni.
Papiernia w Żimrowicach                               rok 1892                                                                           rok 2008
Z BIEGIEM KANAŁU
Kanał Weisshuhna liczący 3600 długości jest w całości wykuty w skałach okolicznych wzgórz i czasem sprawia wrażenie jakby był przyklejony do stromych skalnych ścian. W wielu miejscach jeden jego  brzeg  chroniony jest, przed rozmyciem i osunięciem, murem oporowym.
Aby skierować wodę do kanału, na rzece Morawicy utworzono sztuczny próg podnoszący w tym miejscu poziom wody i zbudowano "jaz papierniczy" pozwalający regulować ilość wody wpływającej do kanału. Kanał zaczyna się tunelem o długości 45, szerokości 4 i wysokości 3 metrów, przechodzącym pod Kozim Grzbietem. Na swojej drodze pokonuje jeszcze dwa akwedukty i dwa kolejne tunele, aby na końcu pokonując efektowny wodospad połączyć się z Morawicą. Różnica poziomu luster wody kanału i rzeki wynosi w tym miejscu 26 m.
Dziś wzdłuż kanału biegnie czerwony szlak turystyczny z Hradca nad Morawicą do Podhradi. Nad brzegami kanału rozlokowały się letnie chaty i pszczele pasieki. Jest to niezwykle urokliwe miejsce pieszych i rowerowych wycieczek. 
W końcowym odcinku kanału zastosowano prostą, ale skuteczną konstrukcję ułatwiająca "wyławianie" drewnianych bali. W nurt kanału wstawiano drewniane, skośne przegrody kierujące płynące bale do drewnianych koryt, których wylot znajdował się nad placem składowym usytuowanym około 12 m poniżej lustra wody kanału. Fragmenty tych konstrukcji zachowały sie do dziś. Zachowało sie też kilkadziesiąt kamiennych walców, które kiedyś przecierały, wcześniej parzone drewniane bale na masę będącą podstawowym surowcem do wyrobu papieru. Na terenie papierni pracuje nadal elektrownia wodna. Z uwagi na niedostatek wody czynny jest tylko jeden zaspół turbina-generator o mocy niespełna 1 MW. Hydrozespół został wyremontowany i zmodernizowany w 1995 roku. Drugi zachował sie w niemal w oryginalnym stanie. Maszyny pochodzą z 1920 roku.
Karol Weisshuhn
Urodził się 27.2.1837 w Rybniku  w rodzinie nadleśniczego Karola i Idy z domu Enger. Wykazując od najmłodszych lat zainteresowanie techniką, po uzyskaniu ogólnego wykształcenia zajął się projektowaniem urządzeń i obiektów przemysłowych, zwłaszcza młynów wodnych. Tu można upatrywać początków szczególnego zainteresowania możliwością wykorzystania wody jako środka transportu i źródła energii. W roku 1861 przenosi się do Opawy. W 1862 roku przejął opuszczony młyn wodny w Albrechticach, kilka kilometrów od Żimrowic,  i przebudował go na tartak. Siłę wody wykorzystał również w tartakach w Medlicach i Morawicy, które z czasem nabył.   Sześciokrotnie wyjeżdżał do Stanów Zjednoczonych, gdzie poznał i zaprzyjaźnił się z Tomaszem A. Edisonem. Znajomość ta i zdobyta wiedza zaispirowały go do poczynienia planów o znacznie większej skali. W pobliżu Podhradi buduje papiernię, do której doprowadza wodę wykutym w skałach kanałem. Na początku lat dziewięćdziesiątych XIX wieku postanawia przenieść produkcję papieru do Żimrowic. W 1911 roku projektuje zaporę wodną w Krużberku ( zaporę, dokładnie w tym miejscu, wybudowano 40 lat później ).
Wskaż kursorem zdjęcie
U schyłku życia Karol Weisshuhn osiadł w  Seifenmühle, cichej osadzie w dolinie Morawicy. Mieszkał wraz z żoną Fryderyką i prawnuczką Fyderyką Viktorią Gessner, znaną później jako Joy Adamson, autorką "Elzy z afrykańskiego buszu". 4.2. 1919 roku podczas inspekcji lasu, jadąc saniami uległ wypadkowi i tego samego dnia zmarł.
Wg  Portalu Informacyjnego "Nizky Jesenik"
4 luty 2008                                                     Pasieki                                                      Chata nad kanałem                                                                Wiatrołomy
Lokalizacja i zabudowania dawnej papierni                          Budynek elektrowni                    Foto: Zdenek Viteček
Budowa w 1891 roku papierni w Żimrowicach, a tym samym konieczność dostarczenia odpowiedniej ilości wody niezbędnej w cyklu technologicznym jak i zapewnienie zapasu drzewa do przeróbki, była bezpośrednią przyczyną budowy kanału.
Niektóre miejsca dodatkowo zabezpieczone są stalowymi linami i kształtownikami spinajacymi oba jego brzegi.
Wykuty w skale tunel umożliwił skierowanie części wód rzeki do zbudowanej tam papierni i wykorzystanie jej, między innymi, do napędu turbiny elektrowni wodnej o mocy 90 kW.
Dolina Anny. Zejście i wlot tunelu.                                                                                      Foto: Zdenek Viteček
Jaz papierniczy                                                                                 Wylot pierwszego tunelu pod Kozim Grzbietem                         Drugi akwedukt
Dziękuję Panom Stanisławowi Bilerowi i Zdenkowi Vitečkovi za zorganizowanie zwiedzania kanału i elektrowni na terenie papierni w Żimrowicach. Dziękuję za wszelkie informacje dotyczące obiektów, które miałem okazję zobaczyć.
Text and photo copyright (c) 2008 by Janusz Niemczuk except where clearly indicated
e-mail: kanalgliwicki@gmail.com
www.kanalgliwicki.net


Zdjęcia
Janusz Niemczuk
Zdenek Viteček
Fotoalbumy
Jaz papierniczy
Kanał Weisshuhna
Elektrownia
POBIERZ
włącz.... 
34 sek.  10,8 MB
W elektrowni
Wskaż punkt na mapie i otwórz zdjęcie.
 Konstrukcja do "wyławiania" płynących bali                   Kamienne walce                                                          Elektrownia wodna
statystyka