ALIMENTACJA WÓD KANAŁU GLIWICKIEGO

Dzierżno Małe i Dzierżno Duże

Dzierżno Duże - jak miało być, jak jest.

    Możliwość prowadzenia ciągłej żeglugi, niezależnie od występowania okresów suszy bądź wzmożonych opadów deszczu, zapewnić miały dwa zbiorniki wodne: Dzierżno Małe i Dzierżno Duże.

DZIERŻNO MAŁE
 
    Budowa została rozpoczęta wraz z pracami przy budowie kanału, a jako czaszę zbiornika wykorzystano wyrobisko piasku podsadzkowego. Zbiornik zasilany wodą rzeki Dramy, przy normalnym piętrzeniu użytkowym, ma w lustrze wody powierzchnię 1,2 km2 i pojemność około 10 mln. m3. Budowa zbiornika została ukończona w 1938 roku. W chwili obecnej woda zgromadzona w zbiorniku, uchodząc przez upust lewarowy, zasila sekcję IV kanału między śluzami Rudzieniec i Dzierżno. Pierwotnie istniał jeszcze sposób wykorzystania wód Dramy do zasilania, w razie potrzeby, odcinka kanału między śluzami Dzierżno i Łabędy (sekcja V kanału). System jazów umożliwiał podział wód Dramy i kierowanie ich, w zalezności od potrzeb, do sekcji V i do zbiornika. W pobliżu , gdzie kanał nawadniającywpadał do Kanału Gliwickiego znajdowała się pompownia, której zadaniem było utrzymywanie wód gruntowych na poziomie zapobiegajacym podtopieniu okolicznych gruntów. Załączenie pompowni odbywało się samoczynnie za pomocą pływaka. Nieczynny obecnie system jazów i resztki przepompowni stanowią wartą uwagi ciekawostkę techniczną.

DZIERŻNO DUŻE

    W trakcie budowy kanału rozpoczęły się również prace budowlane drugiego, znacznie większego, zbiornika wodnego jakim jest Dzierżno Duże. Zbiornik ten według ówczesnego planu (Staubecken Sersno – Übersichtsplan) miały stanowić dwa baseny przegrodzone groblą z przepustami górnych warstw wody. Basen (opisany na planie jako Becken IV) z ujściem rzeki Kłodnicy miał pełnić rolę osadnika, z którego oczyszczone, górne warstwy wody miały przedostawać się do drugiego basenu (na planie Becken III) i dalej przez upust do IV sekcji kanału. Konieczność wyznaczenia jednemu z basenów roli osadnika wynikała z dużego zanieczyszczenia wód Kłodnicy miałem węglowym, jako że do Kłodnicy odprowadzane były wody okolicznych kopalń. Na planie poczynione są adnotacje dotyczące czasu realizacji poszczególnych etapów budowy, i tak:

1. basen III (Becken III) miał być budowany w latach 1936 – 1944 
2. basen IV (Becken IV) miał być budowany w latach 1944 – 1957 

Zakończenie budowy i przekazanie do eksploatacji przewidywane było na rok 1957.


    Po zakończeniu wojny na terenie przyszłego zbiornika pozyskiwano duże ilości piasku dla okolicznych kopalń, a tym samym przygotowywano basen IV. W owym czasie istniał już ogólny zarys grobli, która na skutek zbyt intensywnej eksploatacji piasku uległa zawaleniu. W dzisiejszym kształcie zbiornik stanowią dwa baseny oddzielone rozmytą groblą niesięgającą lustra wody. Zbiornik gromadzi wody rzeki Kłodnicy, potoków Rzeczyckiego i Kleszczowskiego oraz przelewający się przez jaz V nadmiar wody w sekcji V Kanału Gliwickiego.
 

    Powierzchnia zbiornika wynosi 5,16 km2, głębokość maksymalna osiąga 20 m, a pojemności przy normalnym piętrzeniu użytkowym wynosi 87 mln. m3. Ze zbiornika Dzierżno Duże woda przelewa się do kanału przez jaz zwany potocznie "przewałem Kłodnicy".